Kira zammında yeni oran ne olacak?

Enflasyonla mücadele kapsamında Haziran 2022’de mecliste kabul edilen geçici kanunla, konut kiralarına yüzde 25’lik tavan uygulaması getirildi. Temmuz 2023’te sona eren uygulama, 1 yıllığına uzatıldı. Ev sahipleri ve kiracılar, temmuz ayında kira zamlarının ne kadar olacağını merak ediyor. Uygulamaya devam edilmezse ya da yeni bir sınır getirilmezse, kira zamları önceden olduğu gibi 12 aylık enflasyon ortalamasına göre hesaplanacak. Son olarak açıklanan mart ayı enflasyon verilerine göre; 12 aylık ortalama yüzde 55,91 olarak şekillendi. Yani yüzde 25’lik tavan uygulaması olmasa, ev sahipleri mart ayında en fazla yüzde 55,91 zam yapabilecekti. Peki temmuz ayında 12 aylık enflasyon ortalamasının ne kadar olması bekleniyor?Son TCMB Piyasa Katılımcıları Anketi’ne göre; yıl sonunda enflasyonun yüzde 44 civarına gelmesi bekleniyor. Bu beklentinin gerçekleşmesi için de yılın geri kalanında ortalama aylık enflasyonun yaklaşık yüzde 2,5 olması gerekiyor. Yapılan hesaplamalara göre bu şartlar sağlanırsa 12 aylık ortalamaların (aylık tavan kira zam oranı) önümüzdeki aylarda şu şekilde gelişmesi bekleniyor:

EN YÜKSEK ZAM ORANI AĞUSTOSTA KONTRAT YENİLEYECEK OLANLAR İÇİN
Verilere bakıldığında kontratını temmuzda yenileyecek olanların tavan zam oranı yüzde 64,6 civarında olurken, ağustos ayındaki yenilemelerde bu oran yüzde 70.9’a çıkacak. Sonraki aylarda ise oran düşecek. Buna baz etkisi neden oluyor.

BAKAN TUNÇ: YÜZDE 25 TAVANINA İHTİYAÇ KALMAYACAK GİBİ DURUYOR
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, şubat ayında katıldığı bir TV programında yüzde 25 uygulamasının devam edip etmeyeceğiyle ilgili soruya cevap vermişti. Adalet Bakanı Tunç, konuyla ilgili, “Önceliğimiz enflasyon hedefinin tutturulması. Pandeminin etkisi, depremin etkisi, diğer etkenler ekonomimizi olumsuz etkileyen hususlar. Tüm dünya etkilendi. Meclis böyle bir tedbiri düşündü haklı olarak. Bunun uzatılıp uzatılmayacağı o gün belirlenecek. O günkü şartlar geldiğinde meclisimizin vereceği karardır. Ev sahibi ve kiracı arasında arabulucu sistemini başlattık. Bu konudaki tartışmaları bir nebze aşağı çektik” dedi. Bakan Tunç, “Sizin tahmininiz yüzde 25 kira artışı uzatılmaz mı?” sorusuna, “Yüzde 25 sınırı Temmuz’da sona eriyor. Maliye Bakanımızın özellikle enflasyon hedefiyle ilgili açıklamalarına baktığımız zaman böyle bir duruma ihtiyaç kalmayacak gibi görünüyor” diyerek cevap verdi. Bakan Tunç’un açıklamasının ardından ‘sınır kalkıyor’ şeklinde haberlerin çıkması üzerine, Dezenformasyonla Mücadele Merkezi bir açıklama yaptı. Merkez tarafından yapılan açıklamada, kiralarla ilgili vatandaşlardan gelen şikayetler üzerine, TBMM Genel Kurulunda konut kira artışlarının bir önceki kira yılına ait bedelin yüzde 25’ini geçmemesine ilişkin düzenlemenin 2022 Haziran ayında kabul edildiği hatırlatıldı. Dezenformasyonla Mücadele Merkezi açıklamasına şöyle devam etti:”2 Temmuz 2023 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, 6098 sayılı Borçlar Kanunu’na konut kira sözleşmelerinde kira artış oranının sınırlı olduğuna dair eklenen Geçici Madde 2 hükümleri doğrultusunda yüzde 25’lik kira artış oranı 1 Temmuz 2024’e kadar uzatılmıştır. Herhangi bir resmi kurumdan, “yüzde 25 zam sınırının kaldırıldığına” yönelik bir açıklama yapılmadığı tespit edilmiştir. İddialara dayanak olarak gösterilen Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un açıklamasında, “Kiralarda yüzde 25 zam sınırı uygulamasının uzatılmamasına karar verildi” şeklinde bir ifade kullanılmadığı belirlenmiştir. Bakan Tunç, katıldığı bir TV programında yöneltilen, “Sizin tahmininiz yüzde 25 kira artışı uzatılmaz mı?” sorusuna, “Yüzde 25 sınırı Temmuz’da sona eriyor. Maliye Bakanımızın özellikle enflasyon hedefiyle ilgili açıklamalarına baktığımız zaman böyle bir duruma ihtiyaç kalmayacak gibi görünüyor.” şeklinde cevap vermiştir. Dolayısıyla Bakan Tunç’un açıklaması, “böyle bir karar alındığı” yönünde değil, “böyle bir beklentisinin olduğu” yönündedir”

ENFLASYON RAPORU’NDA TAVAN UYGULAMASI İÇİN ‘DEVAM ETMEYECEK’ MESAJI
TCMB, şubat ayında yayımladığı Enflasyon Raporu’nda konut fiyatları ve kiraların düşürülmesine yönelik önerilerde bulunmuştu. Önerilerin yanı sıra kirada uygulanan düzenlemelerle ilgili de yorumlar yapıldı. Metinde ‘Halihazırdaki çalışmalar, kiraların düzenlenmesine yönelik uygulamaların uzun vadede konut inşasını, konutların bakımını ve gayrimenkul yatırımlarını negatif etkilediğini belirtmektedir’ denildi. Raporda, kira düzenlemesinin devam etmeyeceği yönünde sinyaller verildi. Enflasyon raporunda kira düzenlemesine yönelik ifadeler şöyle:

“Orta ve uzun vadede kiralık konut arzının planlanarak artırılması regülasyonların negatif etkileri göz önüne alındığında uygun bir çözüm olarak görülmektedir. Halihazırdaki çalışmalar kiraların düzenlenmesine yönelik uygulamaların uzun vadede konut inşasını, konutların bakımını ve gayrimenkul yatırımlarını negatif etkilediğini belirtmektedir. Daha fazla regülasyon kiralık konut piyasasının daralması anlamına gelebilirken, daha az regülasyon kiracı güvensizliğini artırmaktadır (Haffner ve diğerleri 2008).
Kholodilin ve Kohl (2023) Avrupa ülkeleri için yaptıkları çalışmada ikinci dünya savaşından günümüze kadar uzanan süreçte daha fazla kira kontrolü uygulayan ülkelerde kiralık konut sayısının azaldığını, konut sahipliği oranının ise arttığını göstermektedir. Bu bağlamda kısa vadede kiracıları koruyan düzenlemelerin uzun vadede kiralık konut piyasasının hilafına sonuçlar vermemesi için dikkatli şekilde uygulanması gerekmektedir.

Ülkemizde kira artışını yüzde 25 ile sınırlayan uygulama 2024 yılı temmuz ayında sona erecektir. PÖS verileri, bu kısıtla uyumlu şekilde kira güncellenmesi oranının oldukça düşük olduğuna işaret etmektedir.”