Çocuklarda ve ergenlerde tırnak yeme alışkanlığını bırakmanın yolları

Tırnak yeme alışkanlığının özellikle çocuklarda çok sık görülen bir davranış olduğunu ifade eden Klinik Psikolog Aylin İpek Timur, “Baskıcı aile ortamında büyüyen kişilerde, bu tip davranışlar daha fazla görülüyor. Şiddet, yetersiz ilgi ve sevgi ortamı, ihmal ve istismar çocuklarda anksiyete, depresyon ve davranış bozukluklarının gelişmesine sebep oluyor. Çocuklar için tırnak yeme davranışı psikolojik etkilenmenin bir ifadesi olarak görülebilir” dedi.

Aile içi olumsuzluklar, dışlanma, akran zorbalığı, sınav stresi gibi sosyal etmenlerinin bu tip psikolojik belirtilere neden olacağını belirten Timur, hangi faktörlerin tırnak yeme davranışına yol açtığını bilmek aileler için nedenleri bulma ve düzeltebilmede yardımcı olabileceğini söyledi.

Çocuk, ergen ve yetişkinlerde, genellikle farkında olmadan içten gelen bir dürtü ile tırnak yeme davranışının yapıldığını belirten Timur, Bunun sonucunda tırnakların kanaması, ellerde sızlama, kötü görünüme yol açtığı için kişi kötü hissedip, pişmanlık ya da suçluluk duyguları hissetse de yine duygusal olarak zorlandığı bir anda aynı davranışı göstermektedir. Bu bazen kurtulması zor görünen bir kısır döngüye benzemektedir diye konuştu.

En büyük etken baskıcı aile yapısı 

Otoriter, baskıcı aile ortamında bu tip davranışların daha fazla görüldüğünü aktaran Klinik Psk. İpek Timur, Aile içi iletişim sorunları, şiddet, yetersiz ilgi ve sevgi ortamı, çocuğun sürekli azarlanması, ihmal, istismar, çocuğun güven verici bir ortamda bulunmaması, ebeveynlerde boşanma gibi nedenlerle çocukta kaygı, sıkıntı, öfke davranışları yoğun olarak yaşanır. Bunun sonucunda çocuklarda anksiyete, depresyon ve davranış bozukluklarının gelişmesine sebep olur. Depresyon belirtilerini yetişkinlerden farklı biçimde gösteren çocuklar için tırnak yeme davranışı psikolojik etkilenmenin bir ifadesi olarak görülebilir.  Örneğin; oluşan özgüven sorunu ve kaygı karşısında çocuk tırnak yeme davranışı ile kendini rahatlatmanın bir yolunu bulmuş olabilir. Bunu bebeklikte parmak emerek kendini avutan bir bebeğin davranışının devamı olarak da düşünebilirsiniz. Buna ek olarak bahsi geçen durumların hiçbiri olmadan da sadece evde tırnak yeme davranışı olan bir modelin bulunması da çocuklarda tırnak yeme davranışının bir sebebi olabilmektedir ifadelerini kullandı.

3-4 yaş çocuklarında tırnak yeme davranışı karışında ebeveynlerin kaygılandıkları fakat en etkili müdahalenin hiçbir şey yapmamak olduğunu ifade eden Timur, Evet kulağa garip gelmekte ve Nasıl yani bırakalım da yemeye devam mı etsin? Alışkanlık haline mi gelsin? düşüncesini uyandırabilecek bir uygulama gibi gözükebilse de bu yaş grubu çocuklarında uyarmak, yaptığı davranışı ona fark ettirmek, yapmamasını söylemek davranışın daha sık yapılmasına neden olmakta ve beraberinde kaygı ve suçluluk duygusunu getirmektedir. Bu yaş grubunda ebeveynler aile içinde yolunda gitmeyen durumları belirleyerek neden olmuş olabilecek faktörleri düzeltmeye yönelmelidirler ve çocuklarına dolaylı yoldan yardım etmelilerdir. Daha büyük yaş grubu çocuklarda ve ergenlerde ise artık tırnak yeme davranışı ve sonuçlarının daha farkında bir gelişim seviyesinde olan çocuklarla ve ergenlerle hem davranışsal hem bilişsel müdahaleler ile yardım edilebilmektedir dedi.

Tırnak yeme alışkanlığını bırakmanın yolları

Klinik Psk. İpek Timur çocuklarda ve ergenlerde tırnak yeme davranışını bırakmalarına yardım etmek için yapılabilecekleri şöyle sıraladı:

Ailelerin çocuğun davranışı yüzünden hala bebek gibi tırnak yiyorsun, ellerin ne kadar çirkin gözüküyor gibi incitici cümlelerle onları damgalamamaları, utanç ve suçluluğa yol açmamaları, bunu istemsiz ve farkında olmadan yapıyor olduklarını unutmamalarıdır. Bu davranışı bir durum olarak ele alıp, olumsuz sonuçların ne olduğu, çocuk ile yaşamda zorlandığı alanların ne olduğu, hangi olumsuz duyguları yoğun yaşadığı konuşulmalı, ev ve okul ortamında kendisini zorlayan faktörlerin ne olduğu belirlenmeli ve bu etkilerin ortadan kaldırılmasında birlikte hareket edilmelidir.

Çocuğun tırnak yiyerek aslında psikolojik olarak zorlandığını gösterdiği akıldan çıkarılmamalıdır. Devamında okul ve diğer çevresinde düzenlemeler yapıp kendisine bu konuda uyarılar yapılmaması, utandırılmaması lazım.

Tırnak yeme isteği geldiğinde dikkatini başka yöne çevirme, bu isteği sonraya erteleme, isteği kontrol edebildiğini görmesini sağlanmalıdır.

Ellerinin haftalık olarak fotoğrafını çekip gelişimi ve görünümdeki düzelmeyi görmesini sağlanmalı ve kutlanmalıdır.

Tırnakları kısa tutma, el bakımını öğretme, tırnakları kremleyerek sürekli yumuşak kalmalarını sağlama kız çocuklarında basit manikür uygulamalarına yönelik araçlar alınmalıdır.

Tırnak yediğini fark etmeyen çocuklarda aile bireyleri ve öğretmen arasında hatırlatıcı bir ipucu belirleme ve tırnak yediğinde onun fark etmesine yardım edilmelidir.

Tırnak yemenin sadece bir davranışsal alışkanlık olduğu ve değişebileceği vurgusu yapılmalıdır.

Temelde çocuğun özgüven ve psikolojik iyi oluşu desteklenmelidir.

Okul öncesi eğitim çocuğa güven ve kabul ortamını sağlamanın yanı sıra bu davranışın pekişmemesi için öğretmenin kendi tutumu ve sınıf içi çocuklar arası etkileşimlerin niteliği konusunda iyi birer gözlemci olmaları, sağlıklı ortamın oluşumu ve sürmesine dikkat etmeleri önemlidir.

Uyum ve davranış sorunları ile ilgili aile eğitimleri düzenlenmesi, ailelerin bu konuda farkındalıklarının artırılması ve onlara destek verilmesi önem kazanmaktadır.