Kronik yorgunluğun şifreleri çözülüyor

Ağrı var, virüs yok

Kronik yorgunluk sendromu dendiğinde kişilerin bunu ciddiye almadıklarını ve “Ben de her gün yorgunum, o hengam bende de kronik yorgunluk sendromu var” dediklerini lisana getiren Prof. Dr. Unutmaz, “Ama bu, nitekim yorgunluğun ötesinde bir sorun.

Şöyle düşünün virüs yokancak vücudunuzda kas ağrısı var, baş ağrısı var, uyku sıkıntıları yaşıyorsunuz, gripten sonra oluşan yorgunluk üzere bir yorgunluk var. Hastalık belirtileri var ve bunlar kişileri aylarca velev yıllarca yatağa düşürebiliyor” diyor. Kimilerini intihara kadar götüren bu sendromun teşhisine ait külfetler yaşandığına dikkat çeken Unutmaz, şunları dedi:

“Doktora gidip ‘Bende bir sorun var, bulur musunuz?’ dediklerinde testlerde hiçbir şey çıkmıyor. Bu kere de ‘Senin ruhsal dertlerinden ötürü böyledir depresyondasın’ diyerek gönderiliyorlar. Bu yaklaşımlar da hastalarda büyük meşakkatlere neden oluyor. Hasta da kendi kendine ‘Ben hasta değilim lakin o denli düşünüyorum’ diyerek daha da berbata gidebiliyor. Bu kişiler büyük ızdırap içindeler. Teğe bir tanıdığım kişiler var. Maraton koşan genç bir insan bir viral hastalık geçirdi ve ondan sonra yatağa düştü. Kendinizi bu durumda düşünün.”

Bağışıklık inceleniyor

Bu illetin bir viral hastalık sonucunda kişinin bağışıklık sisteminde bir bozulmaya neden olduğu cephesindeki bir hipotezle birlikte 6-7 yıl evvel bu sahada çalışmalara başladığını söyleyen Prof. Dr. Unutmaz, yaptıkları çalışmaları şöyle anlattı:

“Örneğin kişi grip geçiriyor ve bağışıklık sistemi bozuluyor. Virüs gitmiş olsa bile bağışıklık sistemi güya bu virüs varmış üzere teyakkuza geçiyor. Bu hipotez farklı geldi ve araştırmaya başladık. 20-30 kişilik bir hasta kümesinin kanlarını inceledik, bağışıklık sistemi parametrelerini tahlil ettik ve gördük ki bu kimselerin bağışıklık sistemlerinin külliyen bozulduğunu velev kimi hastalarda HIV ile enfekte olmuş bireylerde görülen bozukluk olduğunu gördük. Jackson Laboratuvarı’nda çalışmalara başladık ve Amerika Ulusal Sıhhat Enstitüsü’ne başvurduk. Bu sefer 200 kişilik bir öbeğin hem kan hem de dışkı örneklerini incelemeye başladık. Kronik yorgunluk sendromu denilen illetin neden başladığını bilmiyoruz. fakat bulduğumuz bulgular bize bağırsaklarda bulunan mikrobiyom deniler bakterilerin bozukluğuna işaret etti. Bakterilerin bağışıklık sistemine tesirleri ve illetler üzerindeki rolünü inceledik. Hedefimiz araştırma kümesini öbeklere ayırmak ve neden hasta olduklarını, bağışıklık sistemlerindeki bozuklukların ne olduğunu tespit etmek.”

Farklı illetlere da yarar sağlayacak

Prof. Dr. Yorulmaz’ın dikkat çektiği sair bir nokta ise bu araştırmaların birçok marazın tedavisine de yarar sağlayacağı. Prof. Dr. Yorulmaz, “Buradan bulacağımız buluşların sair kronik marazlara da tesiri olacağını düşünüyoruz. Sonuçta biyolojimiz birbiriyle bağlı. Mesel HIV ile yaptığımız birçok araştırmalar bugün kanser tedavisiyle çok alakalı. 20 küsur yıl evvel HIV virüsünü değiştirerek geliştirdiğimiz bir teknik kanser immünoterapisinde kullanılıyor” dedi.

Hem teşhis hem tedavi

Araştırmanın iki maksadının olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Derya Unutmaz, “Laboratuvarda teşhis koyabileceğimiz paremetreler geliştirmek, metabolik birtakım paremetrelerini de ekleyerek yapay zeka sistemlerini kullanan bir panel geliştirmek ve bu panelle yeni bir teşhis metodu oluşturmak istiyoruz. 2. gayemiz ise bu illetin sebeplerini ve metabolizmalarını anlarsak o da bize tedavi yollarını açmış olacak. Hastaların malûm kümelerinde tahminen de diyetle yediğimiz yiyecekleri değiştirerek bile bu mümkün olabilecek. Öteki bir strateji ise bağışıklık sisteminin çokça faal olmasını azaltacak formüller olabilir. Nerede bir bozukluk varsa onu anlarsak o hengam buna nazaran spesifik olarak tedaviler geliştirebiliriz” dedi.

Vücudun bu illette rastgele bir tehdit olmamasına karşın “varmış gibi” zannedip alarma geçtiğini ve bunun yıllarca devam ettiğinin altını çizen Prof. Dr. Derya Unutmaz, “Dünyada ortalama 10 milyondan çokça insan bu dertten muzdarip. ABD’de kestirimi 1-2 milyon arasında. Türkiye’de de epeyce yüksek olduğunu düşünüyorum. fakat birden fazla insan hasta olduğunu bilmiyor ya da ‘Sen tembelsin, depresyondasın’ diyerek tenkit edileceklerini düşündükleri için çekiniyorlar. Türkiye’den de, ‘Sizin bu türlü bir çalışmanız var, benim de bu türlü böyle semptomlarım var fakat hiçbir hekim bana deva bulamıyor, bir şeyin yok diyerek gönderiyorlar’ diye bildiriler alıyorum. Tekrar bu hastalık bayanlarda daha çok görülüyor. Bu da bayanların bağışıklık sistemlerinin çok daha etkin kullanmalarından” diye konuştu.