Türk fizikçi ve öğrencileri, dünyaca ünlü deneylerde aktif rol oynuyor

ERÜ Tanıtım Günleri çerçevesinde Erciyes Kültür Merkezi’nde öğrencilerle bir araya gelen Tıraş, 2009 yılından 2021 yılına kadar ABD’de master, doktora yaptığını ve araştırmacı olarak CERN’de çalıştığını belirtti.

CERN’de dünyanın pek çok ülkesinden araştırmacıların ortak projeler ürettiğini aktaran Tıraş, dünyanın en büyük ikinci hızlandırıcı laboratuvarı Fermilab’ta da araştırmacı olarak çalıştığını, birkaç projede koordinatörlük yaptığını bildirdi.

Işığı taşıyan fotonlardan sonra en fazla yüklü parçacık olan nötrinolar üzerine 4 yıl araştırma yaptığını anlatan Tıraş, şunları kaydetti:

“2020 yılında Erciyes Üniversitesinde öğretim üyesi olarak göreve başladıktan sonra Fermi ve CERN’e aktif katılımcı üye olarak başvurularımızı ve projelerimizi sunduk. Tamamı kabul edildi. Şu anda Fermilab’ta iki tane uluslararası nötrino deneyi var. Bu deneylerden birisi en iyi nötrino deneyi. Bu deneyde 4 ülkeden 35 bilim insanı çalışıyor. Türkiye’den de ilk kez Erciyes Üniversitesi ve bizim grubumuz bu deneyin aktif katılımcısı. Diğer deneyde ise 8 ülkeden 250 bilim insanı çalışıyor. Bu deney 350 milyon dolarlık dünyanın en büyük nötrino deneylerinden birisi. Biz bu deneyin de Erciyes Nötrino Araştırma Grubu olarak aktif üyesiyiz. Araştırma grubunda 6 kişiyiz. Grubumuzdaki 2 kişi doktora sonrası araştırmacı, 3 kişi de lisans öğrencisi, biri Bilkent fizik bölümünde okuyor, diğeri ODTÜ fiziğe dereceyle girmiş bir arkadaş, diğeri de Erciyes fizikten. Bu 3 arkadaşımız şu anda Fermilab’ta deneylerde aktif bir şekilde çalışıyorlar. Burada inanılmaz bir araştırma ekosistemi oluştu.”

Tıraş, eskiden öğrencilerin lisansı bitirince araştırmaya odaklandıklarını, ABD’ye gidince bunun yanlış olduğunu anladığını, oradaki öğrencilerin araştırmalara birinci sınıfta başladıklarını dile getirdi.

NÖTRİNO ARAŞTIRMA MERKEZİ

Bir gazetecinin Nötrino Araştırma Merkezi Projesi’ni sorması üzerine Tıraş, proje kapsamında Mersin’de kurulan nükleer enerji santralinin 1-2 kilometre uzağına 25-30 tonluk bir nötrino dedektörü ve araştırma merkezi kurmayı istediklerini aktardı.

Nükleer enerji santrallerinin içinde nükleer tepkimelerde ortaya çıkan nötrino parçacıkları olduğunusöyleyen Tıraş, “Her saniyede milyonlarca küresel şekilde etrafa nötrino parçacığı yayılıyor. Dünyadaki diğer deneylerden farkımız şu olacak, bu araştırma merkezini sadece santralden çıkan nötrinoları ölçmek ve santrale güvenlik için anlık veri sunmak için yapmıyoruz. Orası da tabii çok önemli. Nükleer santralin içine ne zaman uranyum eklendi, ne zaman potasyuma dönüştü, o nükleer tepkimelerden ne kadar nötrino ortaya çıktı bunu ölçebiliyoruz. Bu santralin içinde çalışan insanlara anlık veri sunabiliyoruz. Biz benzer zamanda uluslararası bir Ar-Ge merkezi kurmayı hedefliyoruz. Uluslararası projelerin Ar-Ge merkezi olmayı hedefliyoruz.” diye konuştu.