Mahsusen süreç ilerleyip hengam geçtikçe vaka sayılarının artması, maruz kalınan haberlerin içerikleri, kendi etrafımızda hasta olan / olmayan haberi ve çevre izolasyonu nasıl geçirdiğimize bağlı olarak depresif belirtiler ortaya çıkabiliyor. Ömrü tehdit etme özelliğine sahip bir durum kelam konusuyken bu tip belirtilerin ortaya çıkması olağan ve doğaldır. Kıymetli olan ne ölçüde yaşadığımız. Her türlü duygusal, ruhsal zorlanmada olduğu üzere burada da işlevselliğimizi etkileyip etkilemediğine nazaran pahalandırmak gerekiyor.
2-Uyku ve yeme meseleleri
Yaşanılan telaşa bağlı olarak uykuya dalmada güçlük, uyku bölünmeleri ortaya çıkabilir, kabuslar artabilir, uyku kalitesi düşer. Münhasıran yatmadan evvel haberlere, çevre medyadaki coronayla ilgili bilgilendirmelere bakıldıysa uykudaki bozukluk daha ağır olabilir. Yeniden tasaya bağlı olarak iştahta artma azalma ortaya çıkabilir. Münhasıran toplumsal izolasyon periyodu ile birlikte can külfeti ve rutinin değişimine bağlı olarak duygusal iştahta artış gözlemlenir.
3-Bir şey olmadığı halde ‘varmış’ üzere hissetme
Fizyolojik hiçbir temeli olmayan semptomlar ortaya çıkabilir. Bilhassa korona semptomları (öksürük, ateş, boğaz ağrısı gibi) ortaya çıkabilir. Kişi ateşi olmadığı halde ateşi varmış üzere hissedebilir, ya da boğazında ağrı ya da öksürecekmiş hissi gelebilir. Bu semptomlar bilhassa illetle ilgili konuşmalar yapıldığında, haberler izlenip okunduğunda ortaya çıkar
4-Fobiler ile obsesif (takıntılı) tasavvurlar ve kompulsif (yineleyici) davranışlar
Kişinin mevcut fobileri varsa ve bilhassa sıhhatle ilişkiliyse tetiklenebilir, yeni fobiler ortaya çıkabilir, bunlara yönelik kaçınma davranışları artabilir. Bununla birlikte mahsusen arilik ve sıhhatin korunmasına yönelik takıntılı tasavvurlar ve buna bağlı tekrarlayıcı davranışlar ortaya çıkabilir. Kişi her tarafın, kendisinin, meskene gelen giden herkesin daima pis olduğuna, virüs taşıdığına inanabilir. Ne kadar yıkarsa yıkasın, temizlerse temizlesin gereğince nezih olduğuna inanmaz, tekrar tekrar her yanı silme, yıkama, temizleme davranışları gösterir. Obsesif kompulsif davranışlar artacağı üzere şiddetli arilik ve hijyen sağlama teşebbüsleri kişinin vücudunda da buna bağlı hasarlara yol açar.
5-Etiketleme (Stigmatizasyon)
Maatteessüf bu salgınla bir arada en sık karşılaştığımız ve birçoğumuzun fikirlerine yerleşen bir etiketleme de oldu. Virüsün çıkış noktası olan devletin kişileri başta olmak üzere hasta olan bireyleri etiketleme ve buna yönelik negatif bir bakış açısı ve söylemler ortaya çıktı. Bununla bir arada toplumsal izolasyon süreci ile bir arada bu etiketlemelere 65 yaş üstü bireyleri de ekledik. Bu tip durumlarda bir günahlı bulmak vukuatın bilinmezliği ile baş etmede yardımcı oluyor üzere gelmekte ve acilen bu yola başvurmaktayız. Bundan kaçınmanın kıymetini unutmamak lazım. Tüm etiketlemeler için makbul olmakla birlikte mahsusen husus sıhhat olduğunda etiketlediğimiz bireyin sonraki günü biz olmayacağının garantisi de yok.
6-Aşırı müdafaacı ve kısıtlayıcı tavır
Temel tasavvur virüsü kapmamak ve etrafımızı korumak olduğundan davranışsal değişimler kaçınılmazdır. Sıhhate yönelik haddinden fazla ilgi ile bir arada buna bağlı yeni alışkanlıklar ortaya çıkabilir. Kişi bu telaşıyla bir arada her duyduğu gördüğü bağışıklığına âlâ gelecek şeyi yapmayı, yemeyi, içmeyi deneyebilir. Evlatlara karşı ölçüsüz müdafaacı ve kısıtlayıcı bir tavır sergilenebilir.
7-Anksiyete (kaygı) kaynaklı rahatsızlıklar
Marazın riskleri ve bilinmezlikleri önünde ağır telaş yaşanabilir. Kişi kendini daima telaşlı, dehşet içinde ve negatif niyetlerde bulabilir. Bu mütalaaları kendisi ve yakınları üzerinde ağırlaşmaktadır. Kendisini mütemadi; illete yakalanacağı, hayatını kaybedeceği, diğerlerine bulaştıracağı üzerine mütalaalar içinde bulur. Bilhassa bu niyetler sırasında çarpıntı, nefes sıkışması, huzursuzluk, tarafında duramama, ellerde titreme, terleme üzere fizikî reaksiyonlar ortaya çıkar. Ağır gerilime bağlı olarak telaşlı kanıların ağırlaştığı anlarda tansiyonda yükselme, nabız hızlanması gözlemlenir.
Dünya Sağlık Örgütü açıkladı: Corona virüs hava yoluyla bulaşmıyor