Turizm, yaşamak için destek istiyor

Yerkürede 200’ün üzerinde memlekete yayılarak pandemiye dönüşen koronavirüs salgını nedeniyle birçok memleket hadlerini kapattı, uçuşları iptal etti, sokağa çıkma yasağı uyguladı. Türkiye’de de salgının yayılmasının önüne geçmek için birçok tedbir alınıyor. Daha evvel 65 yaş üzerini kapsayan sokağa çıkma kısıtlaması, 20 yaş altı için de muteber olurken, 31 vilayet, araç giriş çıkışına kapatıldı. Tüm bu pratiklerden birçok bölüm olumsuz etkilendi, bunların başında da turizm geliyor. 2020’ye 58 milyon turist ve 40 milyar dolardan ziyade gelir maksadıyla giren kolda, salgın nedeniyle gerek yurt içine gerekse de yurt dışına yönelik cins düzenleyen acentalar, art geriye iptal talepleriyle karşılaştı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan Ekonomik Destek Paketi’nden turizm dalına nefes aldıran kararlar çıksa da şu an faaliyetleri durma noktasına gelen kolun yaşaması için daha çokça desteğe gereksinim var. Acentaların omuzlarındaki yükün bir nebze hafiflemesi için üyelerinden 2020 aidatlarını muaf tutan Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) iade ve iptal taleplerinin önüne geçmek için de “Tatilinden Vazgeçme, Ertele” kampanyası düzenledi. TÜRSAB Yöneticisi Firuz Bağlıkaya, bu kampanyanın gayesinin yanı sıra koronavirüs salgınının turizm bölümüne tesirleri ve salgın sonrasında turizmin geleceğiyle ilgili merak edilenleri Milliyet’e anlattı:

‘Tarihin en büyük krizi’

– Koronavirüs salgınından turizm bölümü, nasıl etkilendi?

Birçok kolu ve tedarik zincirlerini olumsuz etkiledi. Salgından en çok etkilenen dal ise turizm oldu. Birleşmiş Milletler Yerküre Turizm Örgütü (UNWTO) 2020 yılı için milletlerarası turist sayısında yüzde 30 ve üzerinde kayıp öngörürken, turizm gelirlerinde de en az 300 ile 450 milyar dolar arasında düşüş kestirim edildiğini açıkladı. Devletimizde de turizm bölümünün bu süreçte, en optimist iddiayla minimum yüzde 40 civarında kayıp yaşayacağını öngörüyoruz. Incoming pazarı açısından maatteessüf yılın birinci yarısını külliyen kaybettiğimizi söz edebiliriz. Yaz dönemine yönelik rezervasyon talepleri de büsbütün durmuş durumda. Umuyoruz ki bu salgın haziran ayına kadar sona erer ve denetim altına alınır.

Bu sürecin devam etmesi, kesimde uzun yıllar iyileşemeyecek derin yaralar açacaktır. Bunalım devrinde, bahar aylarındaki iş, kültür, kent, sıhhat, inanç turizmi cinsleri büsbütün iptal edildi. Yurt dışı seyahatleri durduruldu. Umre yapılamadı. MICE ve kruvaziyer pazarı ise birinci evvel kaybettiğimiz meydanların başında geldi. Memleket içerisindeki seyahatlere sınırlama getirildi. İç pazar da külliyen bitti. Türk turizmi tarihin en büyük buhranını yaşıyor. TÜRSAB üyelerimizin yüzde 80’i şimdiden yüzde 75’in üzerinde ciro kaybına uğradı. Yüzde 72’sinden ziyadesi salgını ve sonuçlarının ekonomik varlığı için çok güçlü tehdit oluşturduğu kanaatinde. 2019’da memleketimize 34,5 milyar dolar döviz kazandıran dalımız için çok kavi bir süreç yaşandığını ve 2020’de devletimize turizmden sağlanacak döviz girdisinde çok önemli düşüşler kaydedileceğini söz edebiliriz.

– “Tatilinden Vazgeçme, Ertele” kampanyasının hedefi nedir?

Koronavirüs nedeniyle birçok tüketici haziran, temmuz ve ağustos aylarındaki rezervasyonlarını ve velev sonrası için satın aldıkları tatillerini iptal etme yoluna gidebiliyor. Bu istikamette taleplerin artması da kolda bir tıkanmaya yol açıyor. Çünkü acentalar, tüketicilerden aldıkları ödemeleri gerek havayollarına gerekse de ilgili otellere çok evvelden ödemiş durumda. Şu anda yeni rezervasyonlar da gelmediği için önemli mealde nakit akışı bozulduğundan, acentaların iptal taleplerine kısa hengamda karşılık vermesi çok çetin. Sistemde yaşanan tıkanmayı aşmak için tüketicilere yönelik ‘Tatilinden Vazgeçme, Ertele’ kampanyasını başlattık.

Turizm, memleketimize yılda 34,5 milyar dolar döviz girdisi sağlayan, direkt ya da dolaylı olarak 54 bölümü besleyen, dış ticaret açığının tamamını karşılayabilen bir dal. Devletimizde 1,5 milyona yakın kimseye iş ve aş sağlıyor. Hasebiyle, turizmin ayakta tutulması büyük ehemmiyet arz ediyor. Tüketicilerden isteğimiz mümkün olduğu kadar önümüzdeki aylar için aldıkları tipleri iptal etmek mahalline erteleme yoluna gitmeleri. Bu sayede acentaların yaşadığı kilitlenmenin bir nebze de olsa aşılmış olacağını düşünüyoruz.

‘Adil bir tahlil olmalı’

– Paket tıp ahdinde geçen ‘mücbir sebep’ hususu pandemi üzere durumlarda acentaların nakit akışını zorluyor. Bunun için bir düzenleme yapılacak mı? Çeşit parasını almak isteyenler için tüzel süreç nasıl işliyor?

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle 30 Nisan’a kadar bu süreç durdu. Değerli olan mevcut düzenlemelerde seyahat acentalarının tüketiciler ve paydaşlarıyla olan ilgilerinde kalıcı adil bir tahlil bulunması. Buhran periyotlarında seyahat acentalarının tüketici ve paydaşlarıyla olan münasebetlerinde adil bir durumun sağlanması için yeni düzenlemelerin yapılması büyük değer arz ediyor. Mevcut durumda hem finansal hem de türel açıdan seyahat acentaları aleyhine haksız bir durum görülmekte. TÜRSAB olarak misal durumlarda mağduriyet yaşanmaması için hem Ticaret Bakanlığı hem de Kültür ve Turizm Bakanlığı nezdinde yeni türel düzenlemeler yapılması hususunda gerekli teşebbüslerde bulunduk. Seyahat acentalarının beklentisi, en uygun hizmeti verme konusunda önlerindeki pürüzlerin kaldırılması.

‘Kısa çalışma ödeneği 9 aya uzatılmalı’

– Tıp iade-iptal taleplerini karşılamakta zorlanan acentaların bu olumsuz durumdan çıkmaları için attığınız adımlardan bahsedebilir misiniz?

TÜRSAB olarak koronavirüsün yerküreye yayılmaya başladığı birinci günlerde dala oluşturacağı zararı öngörerek bir bunalım masası oluşturduk. Birlik olarak acentaların omuzlarındaki yükün hafifletilmesini sağlamayı amaçlayarak Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan seyahat acentalarının TÜRSAB’a ödeme yükümlülükleri olan 2020 aidatlarından muaf tutulması talebinde bulunduk ve bu cihette bir karar alınmasını sağladık. Devletimizin koronavirüs salgını münasebetiyle açıkladığı Ekonomik Destek Paketi bizim için kıymetli. Ama bunalımın çok derin olması nedeniyle dalın yeni desteklere gereksinimi var:

– SGK, KDV, muhtasar beyannameleri vadelerinin yıl sonuna kadar ötelenmesi ve uzun vadeli yapılandırılması,

– Seyahat acentalarına yönelik olarak KGF destekli uzun vadeli ve düşük getirili kolay kredi sağlanması, 

– Elektrik, su, doğalgaz borçlarının getirisiz 6 ay ertelenmesi ve yapılandırılması,

– İşkur’un “Kısa Çalışma Ödeneği”nin 9 aya kadar uzatılması,

– Turizm karayolu taşımacılığında KDV’nin yüzde 1’e düşürülmesi,

– Bunalım sonrası acentalara tanıtım ve pazarlama desteği verilmesi,

– Seyahat acentalarının evvelden ödemiş olduğu havayolu bilet, tren, konaklama vb. ödemelerin iptaller nedeniyle ivedi olarak iadelerinin sağlanması,

– Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı turizm behresi ödemelerinin 2020 sonuna kadar alınmaması,

– “Tatilinden Vazgeçme, Ertele” kampanyamızın devlet ve topluluğun her kısmı tarafından desteklenmesi.

BUTİK OTELLERE TALEP DAHA DA ARTAR

– Salgın sonrasında kolda ne üzere değişiklikler yaşanacağını öngörüyorsunuz?

Bunalımın denetim altına alınmasının akabinde kişiler bilmedikleri destinasyonlara gitmekte çekingen davranacaktır. Birinci olarak, iş ve öteki gereklilikler nedeniyle zarurî seyahatlerde bir hareketlenme olacaktır. Akabinde uzun müddettir hanede olanların toplumsallaşma isteği artacağı için aile, eş, dost ziyaretlerine yönelik seyahatlerin yanı sıra iç pazar ve yakın destinasyonlara yönelik tatil emelli seyahatlerde hareketlenme yaşanacaktır. Seyahatseverlerin, bu süreç sonrasında, tercihlerinde bilinen ve bağlı oldukları markalara daha ziyade yöneleceklerini, ulaşımın kolay, toplu taşıma müddetlerinin nispeten kısa olduğu destinasyonları tercih edeceklerini kestirim ediyoruz. Solo tatil, butik oteller, bireye şahsi paketler üzere talepler bu süreçle daha da ivme kazanacaktır.

İadeler uçuş yasakları kalktıktan 2 ay sonra

Sivil Havacılık Umumî Müdüriyeti tarafından COVID-19 salgını nedeniyle Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik’te değişikliğe gidildi. Buna nazaran yolcular, açığa alınıp kullanılmayan biletin iadesini uçuş yasakları kalktıktan iki ay sonra, hava taşıma işletmesinden alabilecek.